Zasady i tryb postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zasady finansowania świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych zostały określone w ustawie z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (dalej: ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).
Fundusz alimentacyjny to pomoc materialna dla tych, którym przysługuje prawo do alimentów (sądowne), ale rodzic zobowiązany do ich płacenia uchyla się od tego obowiązku. W takiej sytuacji można wnioskować do funduszu alimentacyjnego o wypłatę świadczenia.
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje:
- na dziecko, które ma zasądzone od rodzica alimenty (mogą to być również alimenty na podstawie ugody zawartej przed sądem), jeżeli egzekucja alimentów jest bezskuteczna;
- na dziecko do ukończenia przez nie 18 lat;
- na dziecko starsze świadczenia przysługują do ukończenia 25 lat, pod warunkiem że uczy się ono w szkole lub w szkole wyższej;
- na dziecko posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, którego rodzic nie płaci zasądzonych alimentów, świadczenia przysługują bez względu na wiek dziecka i bezterminowo.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona:
- została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo jest w rodzinie zastępczej;
- zawarła związek małżeński.
ZAPAMIĘTAJ!
Prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustalane jest na okres świadczeniowy, który trwa od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, począwszy od okresu świadczeniowego rozpoczynającego się od 1 października 2023 r., kwota kryterium dochodowego wyniesie 1209,00 zł.
W przypadku przekroczenia tego kryterium będzie obowiązywała tzw. zasada "złotówka za złotówkę". Oznacza to, że przekroczenie kryterium dochodowego o 100 zł nie będzie skutkowało odmową świadczenia z funduszu. W takiej sytuacji świadczenie będzie przysługiwać w wysokości pomniejszonej o kwotę przekroczenia kryterium. Minimalna kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługująca z zastosowaniem tego mechanizmu to 100 zł.
Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następuje na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego, który składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Informacje przedstawione we wniosku składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta, w którym mieszka osoba starająca się o wypłatę z funduszu alimentacyjnego. Tam też znajdują się wnioski, zaświadczenia i oświadczenia potrzebne do uzyskania świadczenia. Można je również pobrać ze strony rządowej: https://empatia.mpips.gov.pl. Wniosek można składać również on-line, za pośrednictwem: www.empatia.mpips.gov.pl. Za małoletnie dzieci wniosek składa przedstawiciel ustawowy (rodzic).
Do wniosku należy dołączyć:
- odpis orzeczenia sądu o zarządzeniu alimentów i ich wysokości,
- oświadczenie o bezskuteczności egzekucji - zaświadczenie od komornika za ostatnie 2 miesiące przed złożeniem wniosku,
- zaświadczenie o dochodach - w przypadku okresu świadczeniowego 2023/2024 należy okazać dochody za 2022 r., z uwzględnieniem zmian, jeżeli takie zaszły,
- zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły - tylko, jeśli osoba ukończyła 18. rok życia i nadal się uczy,
- inne, potrzebne dokumenty, które potwierdzają, że dana osoba spełnia warunki przyznania świadczenia.
ZAPAMIĘTAJ!
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł i są wypłacane w okresach miesięcznych.
W przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania lub utraty dochodu albo innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoba uprawniona albo jej przedstawiciel ustawowy, którzy złożyli wniosek o przyznanie świadczenia z funduszu, są zobowiązani do niezwłocznego powiadomienia o tym organu wypłacającego świadczenia.
W sytuacji gdy świadczenie z funduszu alimentacyjnego zostało m.in.:
- wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części,
- przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia,
- wypłacone bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i odmówiono prawa do świadczenia,
- wypłacone, w przypadku gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała, niezgodnie z kolejnością, zaległe lub bieżące alimenty, do wysokości otrzymanych w tym okresie alimentów,
- wypłacone osobie innej niż osoba, która została wskazana w decyzji przyznającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego, z przyczyn niezależnych od organu, który wydał tę decyzję,
- wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu
- to oznacza, że świadczenie to zostało nienależnie pobrane.
ZAPAMIĘTAJ!
Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie, jest zobowiązana do ich zwrotu.
Od kwoty nienależnie pobranego świadczenia naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja o ustaleniu i zwrocie nienależnie pobranych świadczeń stała się ostateczna.
Kwoty nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami, ustalone ostateczną decyzją, podlegają potrąceniu z bieżąco wypłacanych świadczeń z funduszu.
ZAPAMIĘTAJ!
W przypadku śmierci osoby, która pobrała nienależnie świadczenie, należności wygasają.
